1. Առածներումլրացնելթվականները: Ուզողի մեկ երեսն է սև, չուզողի տասը : Հարյուր չափիր, մեկ կտրիր: Գիտունին մեկ ասա, անգետին հազար ու մեկ : Մի ունեցիր հարյուր դահեկան, ունեցիր մեկ բարեկամ: Տաս մատիցդ որ մեկը կտրես, արյուն դուրս կգա: Մեկ խելքը լավ է, երկուսն ` ավելի լավ: Հերոսը մեկ անգամ է մեռնում, վախկոտը` հազար ու մեկ :
2. Հետևյալթվականներըգրելտառերով ա. 69– վաթսունինը
1988–հազար ինը հարյուր ութսունութ
357–երեք հարյուր հիսունյոթ
2968– երկու հազար ինը հարյուր վաթսունութ
99–իննսունինը
3-րդ–երրերդ
10-րդ–տասներորդ
բ. I–առաջին
II–երկրորդ
III–երրորդ
IV–չորրորդ
V–հինգերորդ
VI–վեցերորդ
VII–յոթերորդ
VIII–ութերորդ
IX–իններորդ
X–տասներորդ
3. Տրվածբացարձակթվականներըարմատիկրկնությամբևածանցմանմիջոցովդարձնելբաշխական, նույնըդարձնելնաևդասական: Մեկ – մեկ–մեկ, մեկական, առաջին
Ես Հայկ Մնացականյանն եմ, երկար մտածելուց հետո ընտրել եմ ընկեր Կարինեի ջոկատը, քանի որ ինձ հարազատ է մեր մայրենի լեզուն ու ընկեր Կարինեի դասերից շատ բան եմ սովորում։ Իմ ճամբարային օրերը շատ հետաքրքիր ու ուրախ են անցել, դրա համար էլ չեմ ուզում, որ վերջանա ճամբարը։ Ճամբարի ընթացքում շատ հետաքրքիր կարդացել Չարենցի, Թումանյանի, Տերյանի ստեղծագործություններից, քննարկել ենք միասին։ Ուսումնասիրել ենք Արցախի բարբառը, որը իմ համար շատ հետաքրքիր էր, քանի որ իմ տատիկի ու պապիկի արմատներն էլ են Արցախից, ես շատ եմ այնտեղ գնացել ու շատ եմ սիրում Արցախը։ Կատարել ենք հայոց լեզվի շատ տարբեր առաջադրանքներ։ Ճամբարի ընթացքում գնացել ենք տեխնոլոգիական լաբորատորիա, կավով աշխատել ենք։
Դպրոցում կազմակերպել ենք թեյախմություն, զրուցել ենք, լավ ժամանակ ենք անցկացրել։
Ճամբարի ժամանակ նաև շատ ճամփորդել ենք, գնացել ենք սահադաշտ։
Գնացել ենք Սևաբերդ, որտեղ շատ առատ ձյուն կար և մենք խաղացել ենք տարբեր խաղեր ու շատ լավ, ուրախ ժամանակ ենք անցկլացրել այնտեղ։
Ես շատ սիրեցի ձմեռային ճամբարը և լավ էր, որ հենց ընտրել էի այս ջոկատը։
«Լավություն արա, ջուրը գցիր, ձուկը չիմանա, Աստված կիմանա» առածը նշանակում է՝ Ա. եթե ձուկ ես բռնում, մեկ-մեկ էլ կերակրիր նրան Բ. ձուկն Աստծո ստեղծածն է և չի կորչի Գ. ուրիշի համար արված լավ գործը չի կորչի Դ. լավություն արա, ջուրը գցիր, կկակղի, կուտեն Ե. լավությունը ձուկ է, այսօր այստեղ է լողում, վաղը՝ այնտեղ:
Միշտ էլ հետաքրքրվել եմ բնության բոլոր արարածներով, և դրանցից որն էլ պատահել է, փորձել եմ մանրազննին ուսումնասիրել: Մի օր, տարիներ առաջ, ճահճային թռչուններիորսի ժամանակ մի կրիա գտա և բերեցի տուն: Տանը պատշգամբի մի անկյունում նրա համար ստեղծեցի մի հարմար անկյուն բերելով խոտեր, ճյուղեր ու հարդ: Ինքնամփոփ ու զգույշ են կրիաները, բայց երբ համոզվում են, որ իրենց որևիցե վտանգ չի սպառնում, պատյանից դուրս են հանում գլուխն ու ոտքերը և քայլում դանդաղ ու անճոռնի շարժումներ անելով: Փոքր-ինչ ընտելանալուց հետո նույնիսկ կեր են վերցնում ձեռքիցդ: Սակավապետ ու քչակերկենդանիներ են դրանք, շաբաթներով կարող են ոչինչ չուտել, բայց շատ հեշտ են դիմանում, որովհետև շարժումներ քիչ են անում, և էներգիա քիչ է ծախսվում: Ժողովրդական մի հինավուրց ավանդություն կրիայի դանդաղաշարժությունը բացատրում է նրանով, որ ուր էլ լինի կրիան, իր տան մեջ է, ուստի չի շտապում:
Դեռևս 15-րդ դարի սկզբին մարդիկ նախաձեռնել են փողոցները լուսավորելու փորձ։ Առաջինն այս մտահղացմամբ հանդես եկավ Լոնդոնի քաղաքապետ Հենրի Բարտոնը։ Իր հրամանով Բրիտանիայի մայրաքաղաքի փողոցներում ձմռան ընթացքում հայտնվեցին լամպեր, որոնք օգնում էին կողմնորոշվել անթափանց մթության մեջ։
Որոշ ժամանակ անց ֆրանսիացիները նույնպես նախաձեռնեցին լուսավորել քաղաքային փողոցները։ 17-րդ դարի սկզբին Փարիզի փողոցները լուսավորելու համար բնակիչներին պարտադրեցին պտուհաններին դնել լուսավորող լամպեր։ 1667 թ․–ին Լյուդովիկոս 14-ը հրապարակեց փողոցների լուսավորության մասին հրամանագիր։ Արդյունքում Փարիզի փողոցները լուսավորվեցին բազմաթիվ լամպերով, իսկ Լյուդովիկ 14-ի գահակալությունը անվանեցին փայլուն։
Փողոցային լույսերի պատմության մեջ առաջինն օգտագործեցի մոմեր և յուղ, այդ էր պատճառը, որ լուսավորությունը խավար էր։ Ժամանակի ընթացքում դրանցում կերոսինի օգտագործումը հնարավորություն տվեց մի փոքր ավելացնել պայծառությունը, բայց այնուամենայնիվ դա բավական չէր։ 19-րդ դարի սկզբին սկսեցին օգտագործել գազային լամպեր, ինչը զգալի լավացրեց լուսավորության որակը։ Դրանցում գազ օգտագործելու գաղափարը պատկանում է անգլիացի գյուտարար Վիլյամ Մերդոկին։ Ոմանք նրան համարում էին ցնորված, սակայն նա կարողացավ ապացուցել, որ գազային լամպերը ունեն մի շարք առավելություններ։ Պատմության մեջ առաջին անգամ գազային լամպեր հայտնվեցին 1807 թ․ Փել–Մել փողոցում։ Շուտով այդպիսի լուսավորությամբ կարող էր պարծենալ գրեթե յուրաքանչյուր եվրոպական պետության մայրաքաղաք։
Ինչ վերաբերվում է Ռուսաստանին, այստեղ փողոցային լուսավորությունը հայտնվեց Պետրոս 1-ինի շնորհիվ։ 1706 թ․ կայսրը, Կալիշի տակ շվեդների նկատմամբ տարած հաղթանակը տոնելիս, պատվիրեց Պետրոպավլովյան ամրոցի շուրջ գտնվող շենքերի ճակատներին կախել լամպեր։ Տասներկու տարի անց լամպերը լուսավորեցին Պետերբուրգի փողոցները։ Մոսկվայի փողոցներում դրանք տեղադրվեցին կայսրուհի Աննա Իոանիի նախաձեռնությամբ։
Իսկապես անհավանական իրադարձություն էր էլեկտրական լուսավորության հայտնագործությունը։ Աշխարհում առաջին շիկացող լամպը ստեղծվել է ռուս էլեկտրոտեխնիկ Ալեքսանդր Լոդիգինի կողմից։ Դրա համար նա պարգևատրվեց Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիայի Լոմոնոսովի անվան մրցանակով։ Մի քանի տարի անց ամերիկացի Թոմաս Էդիսոնը ներկայացրեց լամպ, որն ավելի լավ էր լուսավորում և այդքանով հանդերձ թանկ չէր արտադրության համար։ Անկասկած, այս հայտնագործությունը քաղաքի փողոցներից դուրս մղեց գազային լամպերը։
Պլըպուղուն աչքը էնա ինում Մելիք-Շահնազարեն ղզղանեն:Մին գիրագի օր ծեն ա տամ, ղզղանը յոր օնում, վար մեչին փլավ իփի :Պիրում ա էրկու օր պահում, մին կուճուր ղզղան էլ մեչին տինում, տանում տամ Մելիք- Շահնազարեն: Սա հրցնում ա,թա, էս կուճուրը հինչա, Պուղին ասում ա, վար պա ասել չըս, ղզղզանը ծնալա: Մելիքը սուս ա անում, ճոխտ ղզղանը յոր օնում: Մին շեբթան ետը համին ղզղանը նորից ա օզում: Մելիքը մտածումա, վար տա, բալի նորից ա ծնում, ղզղանը տամա Պուղուն:Մին ամիս անց ա կենում, Պուղին ղզղանը պիրում չի: Մելիքը ղզղանը ետա օզում, Պլըպուղին ասում ա, վար ստակալ ա: Մելիքը զարմանում ա, թա հունց կարող ա ստակի: Պուղին ասում ա, թա էդ հունցա՝ ծնելին հըվատումըս, ստըկելին հվատում չըս: Առաջադրանք: Տեքստը դարձնել գրական հայերեն:
Կաթսան
Պլպուղին աչք է դրած լինում Մելիք–Շահնազարի կաթսայի վրա։ Մի կիրակի օր կանչում է, կաթսան վերցնում, որ մեջը փլավ եփի։ Բերում է երկու օր պահում, մի փոքր կաթսա էլ դնում է մեջը, տանում տալիս է Մելիք–Շահնազարին։ Նա հարցնում է, թե այդ փոքրն ինչ է, Պուղին ասում է, բա չես ասի, կաթսան ծնել է։ Մելիքը լռում է, զույգ կաթսան վերցնում։ Մեկ շաբաթ հետո նույն կաթսան նորից է ուզում։ Մելիքը մտածում է, որ տա միգուցե նորից ծնի, կաթսան տալիս է Պուղիին։ Մեկ ամիս անցնում է, Պուղին կաթսան չի բերում։ Մելիքը կաթսան հետ է ուզում, Պլպուղին ասում է, որ սատկել է։ Մելիքը զարմանում է, թե ինչպես կարող է սատկել։ Պուղին ասում է, թե ինչպեսս է, որ ծնելուն հավատում է, բայց սատկելուն չես հավատում։
Արցախյան առածներ և ասացվածքներ:
Վախե էն կյետան, վըեր վըեչ վշշամ ա, վըեչ թըշշամ: է: Ախպերը ախպորը մեռնելը օզիլ չի, ամմա փիս ապրելը կոզի: Էն վաղ ար, վըեր էշը կաղ ար: Ծյունին տակեն յեխտը կյարունքը պեց կըինի: Վըեննըտ յորղանըտ ըգյորա մեկնե: Կյառնը կյուլին պահ չըն տալ: Ուրուշու ծին եր ինողը ճելլի վըեր կըկյա: Շանը քըշտավը առանց մըհակ քինիլ չըն: Քուռանա էն աշկը, վըեր առաջ ուրան չի տըեսնալ: Միչև խելունքը մտածե, պելը կետը անց կըկենա: Շոնը շանը վըեննը կոխել չի: Կըռվումը չամենչ չըն պըժենում: Լյավ արտեն մաչին էլ կածուկ կըինի: Հիշքան սարը պեցուր ինի, կըլխեն ծունը շատ կըինի: Թա չոր ծառը կընանչի, անխրատն էլ կհըմանչի: Լյավ ծաղկեն յրան մըղրաճանջ շատ կըինի: Կընգանը քանդած տոնը աստված էլ չի կարել շինի: Փուլը մարթին տանում ա երգինքը, մնել ընդըղան վըեր քցում: Կործեն շատը խրեգյ խոսողը կանե: Մարթ ուրան կծոն լյավ ա օտում, քան ուրիշի մեղրը: Ըրբան ճըռռալին տըեղ, ըրբաչին ա ճըռռում: Յըմուշին լյավը աղվեսն ա օտում: Փըշըկատարը մինչև կեսօր տուզնը կըմնա: Հացետ մինը կըեր, մինը՝ մատաղ ըրա: Սև չամենչը խանեն ջուբումը կըինի: Շարունակելի Առաջադրանք: Առած-ասացվածքները դարձնել գրական հայերեն
Վախեցիր այն գետից, որը ոչ վշշում է, ոչ թշում։
Եղբայրը եղբոր մեռնելը չի ուզենա, բայց վատ ապրելը կուզենա։
էն վաղ էր, որ եշը կաղ էր։
Ձյան տակի կեխտը գարնանը կբացվի։
Ոտքտ վերմակին չափով մեկնիր։
Գառը գայլին պահ չեն տալիս ։
Ուրիշի ձին նստողը շուտ կիջնի ։
Շան կողքով առանց մահակի չեն անցնի։
Կուրանա այն աչքը, որ առաջինը իրեն չի տեսնում։
Մինչև խելոքը մտածի, գիժը գետը կանցնի։
Շունը շան ոտքը չի տրորի։
Կռվի մեջ չամիչ չեն բաժանում։
Լավ արտի մեջ էլ փուշ կլինի։
Ինչքան սարը բարձր լինի, գլխի ձյունը շատ կլինի ։
Եթե չոր ծառը կանաչի, անխրատն էլ կամաչի ։
ԼԱվ ծաղկի վրա մեղու շատ կլինի։
Կնոջ քանդած տունը աստված էլ չի կարող շինել։
Փողը մարդուն տանում է երկինք ու այնտեղից ցած նետում։
Գործի շատը քիչ խոսողը կանի։
Մարդն իր կծուն ավելի լավ է ուտում, քան ուրիշի մեղրը ։
5.Ախոյան, աղմուկ, հարկատու, սուլոց, ելակետային, անեզր, բոլորովին, անհավանական, հաղարջենի, դեղձի բառերի մեջ ի՞նչ կենդանիներ ես տեսնում:
6. Ո՞ր թվականը ունի հականիշ, որը, սակայն, թվական չէ: առաջին –վերջին
Կարապետ բառին նայելով քանի՞ գոյական ես տեսնում: երեք՝ կար, կարապ,պետ
7. Գրի ՛ր գոյականներ, որոնց առաջին կամ վերջին տառը փոխելով կստանաք թվականներ:Ցեց-վեց, գազար-հազար, յոդ-յոթ, մեխ-մեկ, ուդ–ութ։
8. Գտի ՛ր` ինչն է մեկի մեջ մեկ, կրկինի մեջ` երկու, երեքի մեջ` ոչ մեկ: կ-ն 9. Ո՞ր երաժշտական գործիքի անվանումն է կազմված դերանվան կրկնությամբ և «կ» տառի հավելումով: դուդուկ 10. Գտի ՛ր «վերամբարձ» բառում թաքնված բառերը` առանց խախտելու տառերի հաջորդականությունը: Վեր, երամ, ամ, ամբար, բար, բարձ,
11. Վար-վարկ և արկ-բարկ բառազույգերը կազմված են որոշակի օրինաչափությամբ: Նույնը դու արա: տուն-տունկ ունկ-սունկ սար-սարդ վար-վարգ անձ-սանձ այծ-կայծ լոր-կլոր այց-հայց թան-թանկ կամ-կամք
Հայկ Մնացականյան 