Գոյականները կարող են ցույց տալ մեկ առարկա կամ մեկից ավելի առարկաներ: Ըստ դրա՝ գոյականները լինում են եզակի և հոգնակի: Դա գոյականի թիվն է:
Եզակին ցույց է տալիս մեկ առարկա, oրինակ՝ տուն, նկար, սար, տղա:
Հոգնակին ցույց է տալիս մեկից ավելի միատեսակ առարկաներ, oրինակ՝ տներ, նկարներ, տղաներ, սարեր:
Գոյականի հոգնակի թիվը կազմվում է եր կամ ներ վերջավորություններով:
Եր վերջավորություն ստանում են միավանկ բառերը, oրինակ՝ տուն-տներ, քար-քարեր Ներ վերջավորություն ստանում են բազմավանկ բառերը, oրինակ՝ հագուստ-հագուստներ, նվագ-նվագներ: Ն -ով վերջացող բազմավանկ բառերը հոգնակիում ունենում են կրկնակի ն, ինչպես՝ սեղան-սեղաններ, պաշտոն-պաշտոններ:
Որոշ միավանկ բառեր ստանում են ներ վերջավորություն: Դրանք այն բառերն են, որոնք գրաբարում՝ հին հայերենում, վերջացել են ն -ով:Այդ բառերն են՝ բեռ, գառ, դուռ, եզ, թոռ, լեռ, ծոռ, ծունկ, ձուկ, մուկ, նուռ, մատ, հարս:
Հայերենում կան նաև մեկուկեսվանկանի բառեր, այսինքն այնպիսի բառեր, որոնց երկու վանկերից մեկը՝ երկրորդը, գաղտնավանկ է, ինչպես՝ աստ(ը)ղ: Այս բառերի հոգնակին միավանկ բառերի նման կազմվում է եր-ով. այսպես՝ ոչ թե աստղներ, այլ աստղեր: Այդ բառերն են արկղ, սանր, անգղ, վագր, կայսր, դուստր և այլն:,
Հայերենում կան բառեր, որոնց հոգնակին կազմվում է այլ վերջավորություններով: Դրանք են մարդ և կին բառերը, որոնց հոգնակին լինում է մարդիկ, կանայք, ինչպես նաև՝ տիկնայք, պարոնայք, անձինք: Իկ -ով է կազմվում նաև այնպիսի բառերի հոգնակին, որոնք վերջում ունեն մարդ բաղադրիչը, ինչպես՝ տղամարդ-տղամարդիկ:
Առաջադրանքներ
Տրված գոյականները երկու խմբի բաժանի´ր:
Եզակի – մարմին, շարժում, ժամանակ, ճանապարհ, դաշտ, նյութ, մշակույթ, օրացույց։
հոգնակի – մշակույթներ, նյութեր, մարմիններ, օրացույցներ, շարժումներ, դաշտեր, ճանապարհներ, ժամանակներ։
2. Տրված գոյականները դարձրո´ւ հոգնակի և բացատրի´ր օրինաչափությունները:
Ա. Ձև – ձևեր, արտ – արտեր, հարց – հարցեր, սարք – սարքեր, զենք – զենքեր, դեզ – դեզեր, օր – օրեր: Բոլորը միավանկ են, հետևաբար հոգնակին կազմելուց ավելանում է եր։
Բ. Երկիր- երկրներ, տարի – տարիներ, գնացք – գնացքներ, նվեր -նվերներ, վայրկյան – վայրկյաններ, ուղևոր – ուղևորներ: Բոլորը բազմավանկ են, դրա համա ավելացնում ենք ներ, բառերի մեջ չկան բացառություններ։
Գ. Թոռ – թոռներ, դուռ -դռներ, մուկ – մկներ, ձուկ – ձկներ, լեռ – լեռներ, բեռ – բեռներ: Այստեղ միավանկ բառեր են, բայց բացառություններ են, դրա համար էլ ավելացնում ենք ներ։
Դ. Աստղ – աստղեր, արկղ – արկղեր, վագր – վագրեր, անգղ – անգղեր, սանր – սանրեր: Այս բառերը միավանկ չեն, բայց ավելացնում ենք ներ, քանի որ բացառություն են, գաղտնավանկի ը ի բացառությունն է։
3. Յուրաքանչյուր բառի իմաստն արտահայտի՛ր բառակապակցությամբ. գտի՛ր երկու խմբի բառերի նմանությունն ու տարբերությունը:
Ա.Դասագիրք – դասի գիրք, հեռագիր – հեռվից եկած գիր, արոտավայր -արոտի վայր, լրագիր – լուրերի գիր, ծառաբուն ծառի բուն, մրգաջուր – մրգի ջուր, մրջնաբույն – մրջնի բույն, ծաղկեփունջ – ծաղկի փունջ, միջնապատ – միջին պատ։
Բ.Վիպագիր – վեպ գրող, մեծատուն – մեծ տուն ունեցող, զինակիր – զենք կրող, ժամացույց – ժամը ցույց տվող, կողմնացույց – կողմը ցույց տվող, երգահան- երգ հանող , քարահատ- քարը հատող, պատմագիր – պատմություն գրող, քանդակագործ – քանդակի հետ գործ ունեցող:
4. Երկու խմբի գոյականների հոգնակին կազմի´ր և օրինաչափությունը բացահայտի´ր:
Օրինակ`
Դասագիրք- դասագրքեր, վիպագիր- վիպագիրներ:
Ա.Դասագիրք -դասագրքեր, հեռագիր -հեռագրեր, արոտավայր – արոտավայրեր, լրագիր – լրագրեր, ծառաբուն – ծառաբներ, մրգաջուր – մրգաջրեր, մրջնաբույն – մրջաբներ, ծաղկեփունջ – ծաղկեփնջեր, միջնապատ – միջնապատեր:
Բ.Վիպագիր – վիպագիրներ, մեծատուն – մեծատուններ, զինակիր – զինակիրներ, ժամացույց – ժամացույցներ, կողմնացույց – կողմնացույցներ, երգահան – երգահաններ, քարահատ – քարահատներ, պատմագիր – պատմագիրներ, քանդկագործ – քանդակագործներ:
5. Փակագծում տրված բառերը դարձրո´ւ հոգնակի և գրիի´ր կետերի փոխարեն:
Ամերիկացի-(վիճակագիր) վիճակագիրները պարզել են, որ օրվա ընթացքում ամենաշատը քայլում են անասնապահներն (անասնապահ) ուհողագործները հողագործ): Երկրորդ տեղում գյուղական նամակատարներն (նամակատար ) են: Հաջորդը մատուցողները ( մատուցող) ու բուժքույրերը (բուժքույր) են: Նրանցից զգալիորեն քիչ են քայլու ոստիկանները (ոստիկան), հետախույզները (հետախույզ) ու պահակները (պահակ): Ամենից քիչ քայլում են նահանգապետերն (նահանգապետ) ու նախարարները (նախարար):
6. Տրված գոյականները դարձրո´ւ հոգնակի և տեղադրի´ր նախադասությունների մեջ:
Կետորս, հրացան, նավապետ, շնաձուկ, ժամացույց:
Բոլոր…էլ երազում են չբացահայտված կղզիներ գտնել:
Մեզ ասացին, որ բոլոր…հետ են ընկել, ու ոչ մեկը նույն ժամը ցույց չի տալիս:
Ասում են, որ…արյան հոտն է հրապուրում:
Այդ տարածքում աշխատող… հետևում էին կետին ու վախենում էին ,թե ևս մեկին այնուամենայնիվ կվնասի:
Ցուցադրվող…այդ նույն զինագործի որդիներն ու թոռներն էին սարքել:
Հայկ Մնացականյան 