Задание № 1. Вставь окончания -и- , -е- . Напиши склонение и падеж существительного.
отдыхал на природе (1 скл., пр. п.)
уехал из деревни (1 скл., р. п.)
рассказал о радости (3 скл., п.п)
случилось в поезде (2 скл., п.п)
постучал по парте (1 скл., д.п.)
скатился с ладони (3 скл., р.п.)
написал по памяти (3 скл., д.п.)
вылетел на самолёте (2 скл., п.п.)
съехал с горки (1 скл, р.п.)
стихи о мудрости (3 скл., п.п.)
Задание № 2. Допиши окончания в словах. Зимой на улице шёл сильный снегопад. Метель понеслась и закружилась в снежном вальсе. Могучий лось тяжело пробирался по высокой густой траве. Белым снегом занесло все лесные тропинки . Мы читаем стихи о весенней капели.
Задание № 3. Найди и исправь ошибки. Серый заяц сидел на старом пеньке. По лесной дорожке пробежал волк. Из тени деревьев выглядывали рыжие лисички.
Задание № 4. Прочитай предложения, вставь подходящие по смыслу слова. В ночном небе ярко сверкают звёзды. Стая крикливых журавлей пронеслась над полем. Осенью на приусадебном участке дети собрали хороший урожай. Я с другом прочитал интересный детектив. На уроке русского языка мы писали сочинение.
Задание № 5. Прочитай слова, запиши эти существительные в родительном, дательном и предложном падежах.
Родительный падеж Дательныйпадеж Предложный падеж
корона короны – р. короне – д. о короне – п.
Володя Володи – р. Володе – д. О Володе – п.
берёза берёзы – р. берёзе – д. о берёзе -п.
библиотека библиотеки – р. библиотеке – д. о библиотеке – п.
тетрадка тетрадки – р. тетрадке – д. о тетрадке – п.
Задание № 7. Определи и запиши склонение существительных, просклоняй эти слова, выдели окончания.
Մեր տոհմը Լոռու հին ազնվական տոհմերից մեկն է։ Իր մեջ ունի պահած շատ ավանդություններ։ Այդ ավանդություններից երևում է, որ նա եկվոր է, բայց պարզ չի՛, թե ո՛րտեղից։ Թե եկվոր է՛լ է, անհերքելի հիշատակարանները ցույց են տալիս, որ նա վաղուց է հաստատված Լոռու Դսեղ գյուղում։
Իմ հայրը, Տեր Թադեոսը, նույն գյուղի քահանան էր։ Ամենալավ և ամենամեծ բանը, որ ես ունեցել եմ կյանքում, այդ եղել է իմ հայրը։ Նա ազնիվ մարդ էր և ազնվական՝ բառի բովանդակ մտքով։ Չափազանց մարդասեր ու առատաձեռն, առակախոս ու զվարճաբան, սակայն միշտ ուներ մի խոր լրջություն։ Թեև քահանա, բայց նշանավոր հրացանաձիգ էր և ձի նստող։
Իսկ մայրս բոլորովին ուրիշ մարդ էր։ Երկու ծայրահեղորեն տարբեր արարածներ հանդիպել էին իրար։ Մայրս – Սոնան, որ նույն գյուղիցն էր, սարում աչքը բաց արած ու սարում մեծացած, մի կատարյալ սարի աղջիկ էր, ինչպես գյուղացիքն են ասում,— մի «գիժ պախրի կով»։ Նա չէր կարողանում համբերել հորս անփույթ ու շռայլող բնավորությանը, և գրեթե մշտական վեճի մեջ էին այդ երկու հոգին։ Ա՛յդ էր պատճառը, որ հայրս երբեմն թաքուն էր տեսնում իր գործը։ Շատ է պատահել, որ, մայրս տանից դուրս է գնացել թե չէ, ինձ կանգնեցրել է դռանը, որ հսկեմ, ինքը ցորենը լցրել, տվել մի որևէ պակասավոր գյուղացու կամ սարից իջած թուրքի շալակը։
Իրիկունները, երբ տուն էինք հավաքվում, մայրս անդադար խոսում էր օրվան անցածի կամ վաղվան հոգսերի մասին, իսկ հայրս, թինկը տված՝ ածում էր իր չոնգուրն ու երգում Քյորօղլին, Քյարամը կամ ո՛րևէ հոգևոր երգ։
Ահա այս ծնողներից ես ծնվել եմ 1869 թվի փետրվարի 7-ին։ Մանկությունս անց եմ կացրել մեր գյուղում ու սարերում։
Մի օր էլ մեր դռանը մայրս ճախարակ էր մանում, ես խաղում էի, մին էլ տեսանք, քոշերը հագին, երկար մազերով ու միրքով, երկաթե գավազանը չրխկացնելով, մի օտարական անցավ։
–Հասի՛ր, էդ կլեկչուն կա՛նչիր, ամանները տանք, կլեկի,– ասավ մայրս։ Խաղս թողեցի, ընկա ուստի ետևից կանչեցի։ Դուրս եկավ, որ կլեկչի չէ, այլ մեր ազգականի փեսա տիրացու Սհակն է։ Սկսեցի զրույց անել։ Տիրացուն խոսք բաց արավ իր գիտության մասին։
– Որ դուք համաձայնվեք, ինձ պահեք, ես էլ կմնամ, ի՜նչ պետք է ասեմ,– հայտնեց տիրացու Սհակը։
Գյուղումն էլ տրամադրություն կար, և, մի քանի օրից հետո, տիրացու Սհակը դարձավ Սհակ վարժապետ։ Մի օթախում հավաքվեցին մի խումբ երեխաներ, տղա ու աղջիկ շարվեցին երկար ու բարձր նստարանների վրա, եղավ ուսումնարան, և այստեղից սկսեցի ես իմ ուսումը։
Մեր Սհակ վարժապետը մեզ կառավարում էր «գաւազանաւ երկաթեաւ»։ Իր երկաթե գավազանը, որ հրացանի շամփուրի էր նման, երբեմն ծռում էր երեխաների մեջքին, ականջները «քոքհան» էր անում և մեծ կաղնենի քանոնով «շան լակոտների» ձեռների կաշին պլոկում։ Ես չե՛մ կարողանում մոռանալ մանկավարժական այդ տեռորը։
Վարժապետի առջև կանգնած երեխան սխալ էր անում թե չէ, սարսափից իրան կորցնում էր, այլևս անկարելի էր լինում նրանից բան հասկանալ, մեկը մյուսից հիմար բաներ էր դուրս տալի։ Այն ժամանակ կարմրատակում, սպառնալի, չուխի թևերը էտ ծալելով, տեղից կանգնում էր վարժապետը ու բռնում… Քիթ ու պռունկն արյունոտ երեխան, գալարվելով, բառաչում էր վարժապետի ոտների տակ, զանազան սրտաճմլիկ աղաչանքներ անելով, իսկ մենք, սփրթնած, թուքներս ցամաքած, նայում էինք ցրտահար ծտերի նման շարված մեր բարձր ու երկար նստարանների վրա։ Ջարդած երեխային վերցնում էին մեջտեղից։
– Արի՛,– դուրս էր կանչում վարժապետը հետևյալին…
Մի երեխայի ուսումնարան ղրկելիս հայրը խրատել էր, թե՝ «վարժապետն ի՛նչ որ կասի, դու էլ էն ասա»։ Եկավ։
Վարժապետն ասում է՝ «Ասա՛ այբ»։
Նա էլ կրկնում է՝ «Ասա այբ»։
– Տո շան զավակ, ես քեզ եմ ասում՝ «Ասա այբ»։
– Տո շան զավակ, ես քեզ եմ ասում՝ «Ասա այբ»։
Այս երեխայի բանը հենց սկզբից վատ գնաց, և այնքան ծեծ կերավ, որ մի քանի ժամանակից «ղաչաղ» ընկավ, տանիցն ու գեղիցը փախավ, հանդերումն էր ման գալի։ Բայց մեր Սհակ վարժապետի չարությունից չէր դա։ Այս տեսակ անաստված ծեծ այն ժամանակ ընդունված էր և սովորական բան էր մեր գյուղական ուսումնարաններում։ Գյուղացիներից էլ շատ քչերն էին բողոքում։ Այդ ծեծերից ես չկերա, որովհետև վարժապետը քաշվում էր հորիցս, բայց մանավանդ մորիցս էր վախենում։ Չմոռանամ, որ Սհակ վարժապետին սիրում էին մեր գյուղում և մինչև օրս հիշում են։
Տասը տարեկան, մեր գյուղից հեռացել եմ Ջալալօղլի, ուր մեծ և օրինակելի ուսումնարան կար, այդ ժամանակ Լոռում շատ հայտնի «Տիգրան վարժապետի» հսկողության տակ։ Այնտեղից էլ անցել եմ Թիֆլիս՝ Ներսիսյան դպրոց, որ չեմ ավարտել։
Շատ վաղ եմ սկսել ոտանավոր գրել։ 10—11տարեկան ժամանակս Լորիս-Մելիքովի վրա երգեր էին երգում ժողովրդի մեջ։ Այդ երգերին տներ էի ավելացնում և գրում էի զանազան ոտանավորներ–երգիծաբանական, հայրենասիրական և սիրային։ Սիրային ոտանավորներից մեկը, մի դեպքի պատճառով, տարածվեց ընկերներիս մեջ ու մնաց մինչև օրս։ Ահա՛ այդ ոտանավորը.
Հոգուս հատոր Սըրտիս կըտոր, Դասիս համար Դու մի՛ հոգար, Թե կան դասեր Կա նաև սեր, Եվ ի՜նչ զարմանք, Իմ աղավնյակ, Որ կենդանի Մի պատանի Սերը սըրտում Դաս է սերտում: Հարցեր և առաջադրանքներ: 1. Անծանոթ բառերը դուրս գրիր և բառարանի օգնությամբ բացատրիր:
Ազնվական – ազնիվ տոհմի պատկանող
Զվարճաբան – զվարճալի բաներ պատմող
Պախրա- եղնիկ
Ղաչաղ – ավազակ
Անհերքելի – անառարկելի,անառարկելի 2. Ըստ ստեղծագործության գրավոր պատմիր, թե Թումանյանի մանուկ ժամանակ ինչպես էին ապրում գյուղում:
Հովհաննես Թումանյանի մանկությունն անցել է Լոռվա Դսեղ գյուղում: Նա սովորել է տիրացու Սահակի դպրոցում, որտեղ դարձել է տառաճանաչ, ապա ավարտել է Ջալալօղլու, ներկայիս Ստեփանավանի Տիգրան վարժապետի դպրոցում: Նա ընդունվել է Թիֆլիսի Ներսիսյան դպրոց, սակայն չի ավարտել: Թումանյանը Թումանյանը ամռան ամիսները անց է կացրել սարերում: 3. Այսպիսի ինքնակենսագրություն գրիր (պատմիր, թե ինչով ես նման ծնողներիդ յուրաքանչյուրին, ինչպես ես անցկացրել կյանքիդ նախադպրոցական շրջանը, ինչն է շատ ազդել քեզ վրա և այլն):
Ես Հայկն եմ, ծնվել եմ Երևանում և հպարտ հպարտ եմ, որ հայ եմ: Ես ունեմ շատ լավ և համերաշխ ընտանիք: Իմ կարծիքով ես իմ ծնողներից երկուսին էլ նման եմ: Իմ հայրը շատ բարի, հոգատար և աշխատասեր է: Նա հոգում է մեր ընտանիքի բոլոր հոգսերը:Հայրս ինձ սովորեցնում է լինել բարի, աշխատասեր, լավ սովորել և մեծերին հարգել: Իսկ մայրս շատ բարի, մեծահոգի և աշխատասեր է: Նա շատ է սիրում ինձ ու քույրիկիս, խնամում է մեզ և զբաղվում մեր կրթությամբ ու դաստիարակությամբ: Ես շատ սիրում եմ իմ ծնողներին ու շատ եմ ուզում նմանվել իրենց: Իմ ամենասիրելի զբաղմունքը լողն է, արդեն մի քանի տարի է հաճախում եմ լողի: Այն իմ ամենասիրելի զբաղմունքն է:
Հայկ Մնացականյան 